اسقف اعظم دزموند توتو، رهبر ضد آپارتاید و صدای عدالت در 90 سالگی درگذشت.

بنیاد نلسون ماندلا از دست دادن توتو را «بی‌شمار» خواند.

این بنیاد در بیانیه ای گفت: “او بزرگتر از زندگی بود و برای بسیاری در آفریقای جنوبی و در سراسر جهان زندگی او یک برکت بوده است.” کمک های او به مبارزات علیه بی عدالتی، در سطح محلی و جهانی، تنها با عمق تفکر او در مورد ساختن آینده های آزادیبخش برای جوامع بشری مطابقت دارد.

فعالیت های مدنی و حقوق بشر توتو منجر به کسب افتخارات برجسته از سراسر جهان شد. باراک اوباما، رئیس جمهور سابق ایالات متحده، مدال آزادی ریاست جمهوری را در سال 2009 به او اعطا کرد. اوباما پس از مرگش در بیانیه ای توتو را “مربی، دوست و قطب نمای اخلاقی” خواند.

اوباما گفت: “اسقف اعظم توتو در مبارزه برای آزادی و عدالت در کشور خود پایه گذاری شده بود، اما همچنین نگران بی عدالتی در همه جا بود. او هرگز حس شوخ طبعی و تمایل خود را برای یافتن انسانیت در دشمنان خود از دست نداد.”

در سال 2012، توتو به دلیل “تعهد مادام العمر خود برای بیان حقیقت به قدرت” کمک مالی 1 میلیون دلاری از سوی بنیاد مو ابراهیم دریافت کرد. سال بعد، او جایزه تمپلتون را برای “کار طولانی مدت خود در پیشبرد اصول معنوی مانند عشق و بخشش که به آزادی مردم در سراسر جهان کمک کرده است” دریافت کرد.

مهمتر از همه، او جایزه صلح نوبل 1984 را به دنبال هموطن خود، آلبرت لوتولی، که در سال 1960 این جایزه را دریافت کرد، دریافت کرد.

کشیش فرانک چیکان، رئیس پیشین شورای کلیساهای آفریقای جنوبی و یکی از همکاران توتو، گفت که این بر عهده روحانیون بود که رهبری صحبت کردن را بر عهده بگیرند.

چیکان به سی ان ان گفت: «ما به مرحله ای رسیدیم که کلیسا محافظ مردم بود که صدای مردم بود.

تابو ماکگوبا، اسقف اعظم فعلی کیپ تاون و کلانشهر کلیسای انگلیکن آفریقای جنوبی، گفت که کلیسا مراسم تشییع جنازه و یادبود توتو را برنامه ریزی خواهد کرد.

مکگوبا در بیانیه ای گفت: میراث دزموند توتو قدرت اخلاقی، شجاعت اخلاقی و وضوح است. “او با مردم احساس می کرد. در ملاء عام و تنها، گریه می کرد زیرا درد مردم را احساس می کرد. و می خندید — نه، نه فقط می خندید، بلکه وقتی شادی آنها را به اشتراک می گذاشت با لذت قهقهه می زد.”

در بریتانیا، نخست وزیر بوریس جانسون و اسقف اعظم کانتربری جاستین ولبی بیانیه هایی صادر کردند و توتو را به خاطر خردمندی و مثبت اندیشی او تحسین کردند.

جانسون گفت: «(او) به خاطر رهبری معنوی و شوخ طبعی سرکوب‌ناپذیرش به یاد خواهد ماند.

ولبی توتو را «پیامبر و کشیشی، مردی سخنان و عمل» نامید – کسی که امید و شادی را که پایه های زندگی او بود، تجسم بخشید.

او گفت: «حتی در غم و اندوه عمیق خود ما از زندگی به این خوبی تشکر می کنیم.

مسیر سنگلاخی بود

در دهه 1950، توتو در اعتراض به محدودیت های دولت برای آموزش کودکان سیاه پوست، قانون آموزش بانتو، از معلمی استعفا داد. او در سال 1960 منصوب شد و دهه 60 و اوایل دهه 70 را به تناوب بین لندن و آفریقای جنوبی گذراند. در سال 1975 به ریاست کلیسای جامع سنت مریم در ژوهانسبورگ منصوب شد و بلافاصله از موقعیت جدید خود برای بیان اظهارات سیاسی استفاده کرد.

این یک برنامه نبود، اگرچه او از سنین پایین از تروور هادلستون، کشیش و فعال اولیه ضد آپارتاید که در دهه 1950 در محله فقیر نشین ژوهانسبورگ کار می کرد، الهام گرفته بود. با قدم گذاشتن در این مسیر، او الهام بخش هزاران نفر از هموطنان خود – و بیشتر در سراسر جهان شد.

توتو معتقد بود که چاره ای ندارد، حتی اگر مسیر صخره ای باشد.

من واقعاً از دست خدا عصبانی می‌شوم. می‌گفتم، یعنی به اسم هر چیزی که خوب است، چطور می‌توانید اجازه دهید این یا آن اتفاق بیفتد؟ او به آکادمی دستاورد گفت. “اما من شک نداشتم که در نهایت خوب، درست است، عدالت پیروز خواهد شد.”

روزگار پر فراز و نشیب

دزموند امپیلو توتو در 7 اکتبر 1931 در کلرکدورپ، شهری در استان ترانسوال آفریقای جنوبی به دنیا آمد. پدرش معلم و مادرش کارگر خانه بود، و توتو جوان قصد داشت پزشک شود، تا حدی به خاطر یک حمله سل در دوران کودکی که او را بیش از یک سال در بیمارستان بستری کرد. او گفت که او حتی برای دانشکده پزشکی واجد شرایط است.

اما والدین او توانایی پرداخت هزینه ها را نداشتند، بنابراین تدریس به او اشاره کرد.

او به آکادمی دستاوردها گفت: «دولت برای افرادی که می خواستند معلم شوند، بورسیه می داد. من معلم شدم و پشیمان نیستم.»

با این حال، او از وضعیت مدارس سیاه پوست آفریقای جنوبی وحشت داشت، و حتی از تصویب قانون آموزش بانتو در سال 1953 که سیستم آموزشی کشور را از نظر نژادی جدا می‌کرد، وحشت‌زده‌تر شد. او به نشانه اعتراض استعفا داد. اندکی بعد، اسقف ژوهانسبورگ موافقت کرد که او را برای کشیش بپذیرد – توتو معتقد بود که به این دلیل است که او یک مرد سیاهپوست با تحصیلات دانشگاهی بود که در دهه 1950 امری نادر بود – و حرفه جدید خود را آغاز کرد.

دهه‌های 1960 و 1970 دوران پرآشوب آفریقای جنوبی بود. در مارس 1960، 69 نفر در کشتار شارپویل کشته شدند، زمانی که پلیس آفریقای جنوبی به جمعیت معترضان شلیک کرد. لوتولی، یکی از رهبران کنگره ملی آفریقا که موعظه عدم خشونت بود، در اواخر همان سال جایزه صلح نوبل را دریافت کرد – در حالی که ممنوعیت خروج از کشور را داشت. (دولت بالاخره اجازه داد چند روزی برود تا جایزه اش را بپذیرد.)

ماندلا – که در آن زمان یکی از آتش نشانان شاخه مسلح کنگره ملی آفریقا بود – دستگیر، محاکمه و در سال 1964 به حبس ابد محکوم شد. در اوایل دهه 70، دولت میلیون‌ها سیاه‌پوست را مجبور کرد در جایی که «وطن» نامیده می‌شود، ساکن شوند.

توتو بسیاری از این سال‌ها را در بریتانیای کبیر گذراند و از راه دور تماشا کرد، اما سرانجام در سال 1975، زمانی که به ریاست کلیسای جامع سنت مریم در ژوهانسبورگ منصوب شد، برای همیشه بازگشت. سال بعد او به اسقف لسوتو تقدیم شد. او با نامه‌ای که در می ۱۹۷۶ به نخست‌وزیر نوشت و در مورد ناآرامی‌ها هشدار داد، شهرت یافت.

او به آکادمی دستاوردها گفت: «حال و هوا در شهرک ها ترسناک بود.

یک ماه بعد سووتو در خشونت منفجر شد. بیش از 600 نفر در این قیام کشته شدند.

یک چهره متمایز

همانطور که دولت به طور فزاینده ای سرکوبگر شد – بازداشت سیاه پوستان، وضع قوانین سخت – توتو به طور فزاینده ای صریح شد.

الکس بوراین عضو سابق کمیسیون حقیقت و آشتی به سی‌ان‌ان گفت: «او یکی از منفورترین افراد، به‌ویژه سفیدپوستان آفریقای جنوبی، به دلیل موضعی بود که داشت.

چیکان، همکار شورای کلیساهای آفریقای جنوبی، افزود: «اقتدار اخلاقی او (هم سلاح و هم سپر او بود، که او را قادر می‌سازد تا با ستمگرانش با معافیت نادری مقابله کند».

توتو با جلیقه‌های قرمزش، هنگام موعظه از منبر قلدر، چهره‌ای متمایز برشمرد – شاید هرگز بیشتر از سخنرانی‌اش برای جایزه نوبل در سال 1984.

چهار سال بعد، در سال 1994، ماندلا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. توتو اجازه رای دادن برای اولین بار را با “عاشق شدن” مقایسه کرد و گفت – در پس تولد اولین فرزندش – معرفی ماندلا به عنوان رئیس جمهور جدید کشور بزرگترین لحظه زندگی او بود.

مواضع جنجالی

با این حال، کار توتو انجام نشد. در سال 1995 ماندلا او را به عنوان رئیس کمیسیون حقیقت و آشتی منصوب کرد تا به نقض حقوق بشر در سال های آپارتاید رسیدگی کند. توتو در اولین جلسه استماع TRC در سال 1996 از کار افتاد.

TRC گزارش خود را در سال 1998 به دولت ارائه کرد. توتو در همان سال صندوق صلح دزموند توتو را تأسیس کرد.

او به تدریس بازگشت و به مدت دو سال استاد مدعو در دانشگاه اموری در آتلانتا شد و بعداً در مدرسه الهیات اسقفی در کمبریج، ماساچوست سخنرانی کرد. او تعداد انگشت شماری کتاب از جمله «آینده ای بدون بخشش نیست» (1999)، «خدا مسیحی نیست» (2011) و یک کتاب کودک به نام «دزموند و کلمه بسیار بد» (2012) منتشر کرد.

اما او همچنین به خاطر حس شوخ طبعی اش که در خنده ای متمایز و شبیه قهقهه تجسم یافته بود، متمایز بود.

با وجود تمام ستایش ها و شهرت ها، او به CNN گفت که احساس نمی کند یک “مرد بزرگ” است.

“مرد بزرگ چیست؟” او گفت. «فقط می‌دانم که فرصت‌های باورنکردنی و باورنکردنی داشته‌ام… وقتی در میان جمعیت برجسته می‌شوید، همیشه فقط به این دلیل است که روی دوش دیگران حمل می‌شوید».

او اضافه کرد که با وجود همه کارهای خوبش، ممکن است دلیل دیگری نیز وجود داشته باشد که او این همه فالوور داشته است.

او گفت: «آنها مرا فقط به این دلیل بردند که این بینی بزرگ دارم. “و من این نام آسان را دارم، توتو.”

از توتو همسر بیش از 60 ساله اش، نومالیزو لی توتو، به یادگار مانده است که از او چهار فرزند به نام های ترور، ترزا، نائومی و مفو داشت.

این داستان با واکنش های اضافی به روز شده است.